Bakboord & Stuurboord Verlichting

Wat is bakboord en stuurboord?

• Bakboord verwijst naar de linkerkant van een schip wanneer je naar de boeg (de voorkant) van het schip kijkt.
• Stuurboord verwijst naar de rechterkant van het schip, ook gezien vanuit het perspectief van de boeg.

Deze termen zijn wereldwijd gestandaardiseerd om verwarring te voorkomen. In plaats van “links” of “rechts,” die afhankelijk zijn van het gezichtspunt, zijn “bakboord” en “stuurboord” altijd gerelateerd aan de vaste oriëntatie van het schip.

Functie van bakboord- en stuurboordverlichting

Bakboord- en stuurboordlichten hebben als hoofdfunctie om andere schepen te laten weten van welke kant jouw schip komt en in welke richting je vaart, vooral ’s nachts of bij slecht zicht. Deze lichten zijn daarom navigatielichten, wat betekent dat ze strikt gereguleerd zijn volgens internationale normen. Ze helpen om botsingen te voorkomen door duidelijk aan te geven welk schip voorrang heeft in een bepaalde situatie.

• Bakboordverlichting is rood en geeft aan dat het andere schip zich aan de linkerkant van jouw schip bevindt.
• Stuurboordverlichting is groen en geeft aan dat het andere schip zich aan de rechterkant bevindt.

Door deze kleurencombinatie kunnen schepen snel beoordelen of ze moeten uitwijken, in welke richting het schip beweegt, en hoe ze veilig kunnen passeren.

Regelgeving voor bakboord- en stuurboordverlichting

De bakboord- en stuurboordlichten moeten voldoen aan specifieke regels, zoals vastgelegd in de COLREGs, om een consistente en veilige vaart te waarborgen. Hier zijn de belangrijkste richtlijnen:

• Kleuren:
  • Het bakboordlicht moet rood zijn.
  • Het stuurboordlicht moet groen zijn.
• Zichtbaarheid: De lichten moeten zichtbaar zijn voor andere schepen over een hoek van 112,5 graden vanaf de voorkant van het schip. Dit betekent dat de lichten alleen zichtbaar zijn van voren tot net voorbij het midden van het schip. Dit is zo ontworpen dat schepen van achteren de lichten niet kunnen zien en dus niet in verwarring worden gebracht over de richting van het schip.
• Bereik: De reikwijdte van de lichten hangt af van de grootte van het schip:
  • Voor schepen van 50 meter of langer moeten de lichten zichtbaar zijn tot op minstens 3 zeemijl afstand.
  • Voor schepen korter dan 50 meter is de zichtbaarheidseis minstens 2 zeemijl.
• Installatiehoogte: De positie van de lichten moet zo zijn dat ze goed zichtbaar zijn vanaf andere schepen. Meestal worden ze aan de zijkanten van het schip geplaatst, op een hoogte waar ze niet worden gehinderd door andere objecten zoals relingen of de opbouw van het schip.

Praktisch gebruik van bakboord- en stuurboordlichten

In de praktijk helpen deze lichten om snel beslissingen te nemen over de koers wanneer schepen elkaar naderen. Hier zijn enkele scenario’s waarin de bakboord- en stuurboordlichten een cruciale rol spelen:

• Koers kruisen: Wanneer twee schepen elkaars koers kruisen, bepaalt de kleur van het licht dat je ziet of je moet uitwijken of dat je voorrang hebt. Zie je het rode bakboordlicht van het andere schip, dan betekent dit dat je dat schip aan de linkerzijde hebt en je waarschijnlijk voorrang hebt (afhankelijk van de situatie). Zie je het groene stuurboordlicht, dan moet je uitwijken omdat het schip aan jouw stuurboordzijde nadert.
• Tegengestelde koers: Wanneer schepen recht op elkaar af varen, zullen ze zowel het groene als het rode licht van het andere schip zien. In dat geval moeten beide schepen naar stuurboord (rechts) uitwijken om een botsing te voorkomen.
• Inhalen: Bij het inhalen van een ander schip zal alleen het witte heklicht zichtbaar zijn, en niet de bakboord- of stuurboordlichten, wat aangeeft dat het schip in dezelfde richting vaart.

Technologie en materialen van de lichten

Bakboord- en stuurboordverlichting moet stevig, betrouwbaar en bestand zijn tegen de zware omstandigheden op zee, zoals zout water, sterke wind en wisselende temperaturen. Tegenwoordig worden er vaak LED-lampen gebruikt vanwege hun duurzaamheid, energie-efficiëntie en lange levensduur. LED-lampen hebben ook het voordeel dat ze een helderder licht geven, waardoor ze beter zichtbaar zijn op grotere afstanden.

De behuizingen van de lampen zijn vaak gemaakt van roestvrij staal, brons of kunststof die bestand zijn tegen corrosie, zodat de verlichting jarenlang meegaat zonder snel te verslijten.

Onderhoud van bakboord- en stuurboordlichten

Om ervoor te zorgen dat de navigatieverlichting altijd goed functioneert, moeten bakboord- en stuurboordlichten regelmatig worden gecontroleerd en onderhouden. Hier zijn enkele onderhoudstips:

• Reiniging: Zout en vuil kunnen zich ophopen op de lampen, wat hun helderheid vermindert. Regelmatige reiniging helpt om de lichten helder en zichtbaar te houden.
• Inspectie van de bedrading: Omdat schepen vaak worden blootgesteld aan ruwe omstandigheden, moeten de elektrische aansluitingen en bedrading van de verlichting regelmatig worden geïnspecteerd op slijtage of schade.
• Vervangen van lampen: Hoewel LED-lampen lang meegaan, kunnen traditionele gloeilampen eerder vervangen moeten worden. Het is belangrijk om altijd reserveonderdelen aan boord te hebben.

Internationale voorschriften en handhaving

De COLREGs zijn wereldwijd erkend en verplicht voor alle schepen, ongeacht het land van registratie. Dit betekent dat elk schip, van kleine pleziervaartuigen tot grote vrachtschepen, moet voldoen aan de voorschriften voor navigatielichten. Schepen die zich niet aan deze regels houden, riskeren boetes of beperkingen in hun vaaractiviteiten. Bovendien kunnen dergelijke overtredingen leiden tot gevaarlijke situaties op zee.

Speciale gevallen

Er zijn ook enkele speciale situaties waarin de bakboord- en stuurboordverlichting kan afwijken of aanvullende verlichting vereist is:

• Zeilboten: Zeilboten gebruiken dezelfde bakboord- en stuurboordlichten als gemotoriseerde schepen, maar kunnen ook een speciaal driehoekig toplicht voeren als ze onder zeil varen, om aan te geven dat ze geen motor gebruiken.
• Reddingsboten en andere speciale vaartuigen: Bepaalde schepen, zoals reddingsboten of sleepboten, kunnen extra of andere verlichting voeren om hun functie of status aan te geven, maar de basisverlichting blijft hetzelfde.

Conclusie

Bakboord- (rood) en stuurboordverlichting (groen) zijn fundamentele navigatielichten op elk schip en essentieel voor veilige vaart op zee. Deze verlichting zorgt ervoor dat andere schepen de positie, richting en snelheid van een schip kunnen inschatten, en helpt bij het nemen van beslissingen om aanvaringen te voorkomen. Het naleven van de internationale regelgeving, regelmatig onderhoud en het gebruik van moderne technologie zoals LED-verlichting zijn belangrijke stappen om de veiligheid en functionaliteit van deze lichten te waarborgen.